درباره سازوکار ناقص شناسایی بیماران مبتلا به کرونا | ناقلان خاموش مبتلایان پنهان

محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ اولین چیزی که ذهن هر مبتلا به کرونا را درگیر می‌کند، این است که «من از کی کرونا گرفتم؟». برای پیدا کردن پاسخ، اولین کسانی که در حدس و گمان فرد مبتلا جای می‌گیرند، آن‌هایی هستند که نشانه و ردی از علائم کرونا را داشته اند. اما خیلی از اوقات هر چه دنبال رد و نشانه باشند، به هیچ کس نمی‌رسند.

فقط یک پاسخ به حدس و گمان‌ها می‌تواند پایان دهد، اینکه حتما ازطریق یک ناقل خاموش یا پنهان مبتلا شده اند؛ ناقلی که علائمی نداشته یا علائم خفیفی داشته و آن را به حساب حساسیت فصلی، سرماخوردگی، خستگی از کار و ... گذاشته است. این ناقلان خاموش یا پنهان به طور معمول دنبال تست و آزمایش کرونا و به دنبال آن قرنطینه دوهفتگی نمی‌روند و در واقع جزو مبتلایان شناسایی نشده، اما گسترش دهنده بیماری باقی می‌مانند.

ردیابی‌ها و شناسایی‌های معیوب

طرح این پرسش بعد از گذشت بیش از ۴۶۰ روز از ظهور کرونا همچنان مثل معمای بی جوابی است که: پس آمار مبتلایان شناسایی نشده چقدر می‌تواند باشد؟ آیا طرحی برای شناسایی ناقلان خاموش یا پنهان وجود دارد یا نه؟ و اینکه این ناقلان چقدر در چرخه و زنجیره شیوع کرونا در جامعه ما نقش داشته اند؟

۱۵ ماه است که هر روز آمار مبتلایان «شناسایی شده کرونا» در کنار آمار فوتی‌ها و سایر آمار‌های این بیماری اعلام می‌شود. آمار فوتی‌ها از ۷۷ هزار نفر گذشته و آمار بیماران ترخیص شده از بیمارستان‌ها و بیماران بهبود یافته به ۲ میلیون و ۳۰۵ هزار نفر رسیده است. بدیهی است که خیلی بیشتر از این آمار ۲ میلیون نفر، بین جمعیت ۸۰ میلیون نفری، مبتلا به کرونا داشته ایم، اما این مبتلایان پنهان یا ناقلان خاموش چرا به حساب نیامدند؟

وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی شناسایی مبتلایان، از طرح‌های بیماریابی، ردیابی و ... بار‌ها و بار‌ها حرف به میان آورده است؛ حتی با به کارگیری گروه‌های مختلف جهادی و بسیج خواستند برای شناسایی مبتلایان پنهان اقدام کنند، اما این طرح‌ها هرکدام با ساز وکاری متفاوت و مقطعی نتوانستند طرح‌های موفقی باشند.

رمز و فرمول برزمین مانده

علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، قبل از آغاز موج چهارم کرونا اعلام کرده بود: رمز مدیریت کرونا این است که مبتلایان را زود شناسایی کنیم. فرمول کار این است و اوج هنر ما این است که طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت افراد مبتلا را شناسایی کنیم.

اما این تعیین رمز و فرمول کار در حالی روی زمین مانده است که همچنان کرونا می‌تازد و ناقلان خاموش و پنهان به طور دقیق شناسایی نمی‌شوند. در اثبات این انتقاد همین بس که معاون وزیر بهداشت چند روز قبل بین سخنانش از تریبون ستاد ملی کرونا اعلام کرد: «یکی از مشکلات کنترل اپیدمی این است که در شناسایی مبتلایان هنوز ضعف داریم. در برخی استان‌ها تا ۶۰ درصد رسیده است، اما در این قسمت، انتظار داریم که بسیج هم کمک کند.»

شناسایی مبتلایان خاموش با غربالگری

با این وضعیت، سیستم شناسایی بیماران، گویا همچنان خودش بیمار است و نیاز به فوریت رسیدگی دارد. چرا باید بعد از چندین موج کرونا و گذشت بیش از ۱۵ ماه هنوز یک برنامه جامع و قوی برای شناسایی ناقلان پنهان نداشته باشیم؟ پاسخ به این سؤال را از مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد جویا می‌شویم.

دکتر محمد جعفر صادقی در گفتگو با خبرنگار ما، همان ابتدا آب پاکی را روی دستمان می‌ریزد و اعلام می‌کند: هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند که همه مبتلایان کرونایی خود را شناسایی کرده است. در واقع بخشی از افراد مبتلا به ویروس کرونا از نظر ما افراد ناشناخته یا همان ناقلان پنهان هستند. بااین حال از همان ابتدا برای شناسایی ناقلان خاموش یا پنهان و حتی بیماران دارای علامت که به هردلیلی به مراکز درمانی ما مراجعه نکرده اند، طرح‌های غربالگری را اجرا کرده ایم.

به گفت وی، بخش شایان توجهی از مبتلایان کرونا، ناقلان خاموش یا پنهان هستند؛ برای همین حداقل تا ۱۰ نفر مرتبط با هر فرد بیمار شناسایی شده را پیگیری می‌کنند تا برای دادن تست به مراکز مراجعه کنند.
دکتر صادقی در توضیح اینکه به طور دقیق چه اقدامی برای شناسایی ناقلان خاموش یا پنهان کرونا صورت گرفته است، توضیح می‌دهد: از گروه‌های بسیج و جهادی برای اجرای طرح‌های غربالگری و شناسایی مبتلایان خاموش کمک گرفته ایم. این طرح‌های غربالگری مرحله‌ای اجرا می‌شوند. گروه‌های بسیج بعد از ثبت پرونده یک بیمار کرونایی با اعضای خانواده و افرادی که او با آن‌ها در ارتباط بوده است، تماس تلفنی می‌گیرند تا افراد درگیر با بیمار برای دادن تست مراجعه کنند. حتی افراد و اعضای خانواده را که هیچ گونه علائمی ندارند، ابتدا ما کرونا مثبت تلقی می‌کنیم تا جواب تست‌ها مشخص شود.

آمار‌ها را ۳ برابر کنیم

وی درباره اینکه آیا از آمار مبتلایان خاموش کرونا که شناسایی نشده اند یا مبتلایانی که خوددرمانی می‌کنند و به درمان‌های خانگی روی می‌آورند و در آمار‌ها شمرده نمی‌شوند، اطلاعاتی در دست هست یا نه، می‌گوید: این را به طور دقیق نمی‌توان آمار داد، اما به طور کلی تقریبا تعداد مبتلایانی که خوددرمانی می‌کنند یا سرپایی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و با گرفتن دارو به قرنطینه خانگی می‌روند، بیش از سه برابر مبتلایانی است که در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند.

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در باره اینکه گفته می‌شود کودکان جزو ناقلان خاموش هستند، توضیح می‌دهد: از آنجا که علائم کرونا در کودکان بدون بیماری زمینه‌ای معمولا خفیف بروز می‌کند و حتی در مواردی ممکن است اصلا علائمی نداشته باشند، کودکان را باید جزو ناقلان پنهان یا خاموش بشماریم.

توضیحات دکتر صادقی درباره شناسایی مبتلایان خاموش کرونا در حالی مطرح می‌شود که این ردیابی‌ها و شناسایی‌ها فقط مربوط به دایره افرادی می‌شود که به مراکز دولتی و زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کنند؛ به طور مثال اگر فردی از اعضای یک خانواده کرونا دارد و در یک آزمایشگاه خصوصی نتیجه پی سی آر او مثبت اعلام می‌شود، مراکز بهداشت دنبال شناسایی این گونه افراد نیستند و همین مسئله به شناسایی نشدن برخی مبتلایان کرونا می‌انجامد.